Vestigingsstad Den Bosch

De vestigingsstad ’s-Hertogenbosch


De vestigingsmuren van Den Bosch rond  1550.

Wat is een vestigingsstad?

Vestigingssteden zijn steden die tussen  1200 en 1700 versterkt werden door muren.
Deze muren noemde je vestigingsmuren. Zij moesten de stad beschermen tegen aanvallen van buiten de stad.
Zo waren alle burgers die in de stad leefde veilig.
Vestigingssteden zijn dus eigenlijk versterkte woonplaatsen.

De groei  van ’s-Hertogenbosch

Rond 1225 was de eerste ommuring van de stad klaar. Met ommuring bedoelen we de muur die om de stad werd gebouwd.
Het beveiligde gebied was toen nog er klein.  (zie foto 1)
Er waren toen 3 poorten waardoor je in de stad kwam.
De Antwerpse poort, De Brusselse poort, en de Leuvense poort.
De Leuvense poort werd gebruikt om criminelen tijdelijk vast te zetten. Er waren in die tijd nog geen gevangenissen. Na enkele dagen vast te hebben gezeten kregen de misdadigers een lijfstraf toegewezen.

Na toestemming van de hertog werden in 1318 de muren verlengd. Dit was nodig omdat de bevolking snel groeide. De stad moest dus groter worden.
Het stuk land groeide van 9 naar meer dan 100 hectare.
Het duurde echter langer omdat de huidige stad hoger lag dan het omliggende gebied.
Uiteindelijk was alles klaar in 1540. (zie  foto 2)
Na de uitbreiding van de stad werden ook de poorten verlengd. Ze werden toen de Hinthamerpoort, de Vughterpoort en de Orthenpoort.
Deze poorten hadden dikke toegangsdeuren. Deze werden regelmatig gesloten. Dit gebeurde bijvoorbeeld als de stad werd aangevallen door andere steden.
De aanvallende stad bleef soms wel maanden voor de deur wachten.
Ze hoopten dan dat de stad zich over geven omdat ze niet genoeg eten zouden hebben.
De landbouw grond van Den Bosch lag buiten de muren.
Het eten moest dus via de poort naar binnen worden gebracht. Dit kon niet als de vijand voor de deur lag. De stad had vaak wel wat voedsel binnen de muren maar dit raakte op.
De mensen hadden geen eten meer en moesten zich dan overgeven.
Om uithongering te voorkomen had de stad ook akkers binnen de muren gebouwd. (zie foto 4)
Zo kon de stad het langer volhouden, en hoefden ze zich niet over te geven.

Den Bosch had 3 hoofdstraten, vernoemd na de 3 belangrijkste poorten: de Hinthamerstraat, de Vughterstraat en de Orhtenstraat. Deze straten werden als zeer belangrijk beschouwd.
Panden in de hoofdstraat kregen een extra mooie gevel.  ( zie foto 5)

Minder burgers

Rond 1200 telde Den Bosch 1500 inwoners. In 1540 na de uitbreiding van de stad waren dit er 25.000. Er ontstond hierdoor ruimte gebrek. Hierdoor werden er huizen over de stadsrivier de Binnendieze heen gebouwd. Dit veroorzaakte stenenmuren over de rivieren heen. (zie foto 6)
Deze manier van bouwen heet overkluizen. Dit is een typisch Bossche manier van bouwen.

Rond 1600 woonden er steeds minder mensen in Den Bosch. Dit noemen we ontvolking.
Deze ontvolking had verschillende redenen:
- Den Bosch was een belangrijke handelsstad. Ze handelde vooral in wollen stoffen. Dit noemen we ook wel de lakenhandel. Doordat ze in Antwerpen (België) ook begonnen met deze handel, had Den Bosch er een grote concurrentie bij. Dit zorgde ervoor dat de welvaart van de stad verslechterde. 
-  Den Bosch werd een steeds grotere stad. Dit noemen we verstedelijking. Doordat er steeds meer mensen kwamen wonen, woonden er steeds meer mensen dicht op elkaar. Dit gelden vooral voor de armen. Er leefden natuurlijk ook ratten in de stad. Deze verspreidde veel ziektes. Een voorbeeld hiervan is de pest. Deze zorgde voor veel zieken met de dood tot gevolg.


De Vestigingwet

In 1874 werd de nieuwe vestigingwet  aangenomen. De mensen vonden dat de hoge muren niet meer als bescherming nodig waren.
De stad kon nu ook buiten de hoge vestigingsmuren huizen gaan bouwen. De stad werd dus nog groter.
In de wet stond ook dat alle muren binnen 3 jaar gesloopt moesten worden.




Begrippen

Handelsstad: Een stad waarin handel voor het meeste geld zorgt.
Inwoners: Mensen die in een stad wonen.

Lijfstraf
: Een straf waarbij een persoon opzettelijk pijn wordt gedaan.
Ontvolking: Het afnemen van het aantal inwoners. Er komen steeds minder mensen in een stad te wonen.
Overkluizen: Huizen en muren bouwen over en om een rivier heen. Zoals bij de Binnendieze.
Verstedelijking: Ook wel urbanisatie genoemd. Is het langzaam groter worden van een stad.  Een gevolg hiervan is dat het aantal inwoners stijgt.
Vestigingsmuren: De muren die om een vestigingsstad zijn gebouwd. Deze moeten de stad beschermen tegen gevaar van buiten af.




( Foto 1)
Hier zie je de eerste vestigingsmuur( 1225). Deze is omringd door de markt.
Je ziet hier ook de 3 poorten: De Antwerpse, Brusselse en Leuvense poort.


(Foto 2)
De tweede Vestigingsmuur (1540). Werd gebouwd om de eerste vestigingsmuur.
Dit zie je ook op de foto.
Ook zie je de 3 belangrijke poorten:
De Vughter poort, De Orthenpoort, en de Hintamerpoort. 



(Foto 3)
Een Foto van de markt nu. Hier werd de eerste vestigingsmuur omheen gebouwd.





(Foto 4)
Hier Boven zie je Den Bosch. Je ziet dat de akkers ( De groene gebieden) hier al binnen de stad zijn gemaakt. Ook zie je dat er nog steeds akkers buiten de stad zijn.


(Foto 5)
De gevel van het Stadhuis in Den Bosch. Deze staat op de markt. Je ziet dat de gevel prachtig gevierd is.


(Foto 6)
De Binnendieze, dit was vroeger de stadsrivier van Den Bosch. Hier zijn later huizen overheen gebouwd.
Dit noemen we overkluizen.

Maak jouw eigen website met JouwWeb